Sayı hükümdarı, basketbolun rekortmen başantrenörü Erman Kunter Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.
– Paris 2024 Olimpiyat Oyunları’nın açılışı çok tartışıldı, siz nasıl buldunuz?
Benim gözlemlediğim kadarıyla birinci kez bir olimpiyatın açılışında bir senaryo var. Bence bu bir muvaffakiyettir. Bunu kabul etmek lazım.
– Nasıl bir senaryo?
Sahneye konulmuş bir oyun vardı. Fransızlar kendilerini eleştirmesini çok güzel bilen bir toplum. Orada Marie Antoinette’in başının kesilmesi buna bir örnek. Fransa, üç tema üzerine şurası. Eşitlik, kardeşlik ve hürriyet. Öte yandan Paris, dünyanın en fazla turist çeken kenti. Her yıl Türkiye’ye gelen toplam turistten daha fazlası Paris’e gidiyor. Açılışta Paris’in kent olarak bu senaryonun içine alındığını da gördük. Evvelden açılışlar statta olurdu, gruplar kendilerine mahsus kıyafetleriyle ellerinde bayrak sallarlardı. Bu durum değişti. Bence açılış, çok iz bırakacak, bir dönüm noktası oldu.
– Karşılaşmalarda karşı karşıya gelen sportmenlerin cinsiyetleri de en çok tartışılan başlıklar ortasındaydı. Sizin fikriniz nedir?
Ben bu hususta ihtisas sahibi değilim. Bir sürü analizleri, testleri var. Anladığım kadarıyla bu testlerden geçen katılabiliyor. Kesinlikle hem yarışlar öncesinde hem de yarışlar esnasında bu tip testler yapılmıştır. Şayet oyuncuya olimpiyat komitesi yarışabileceğine dair müsaade verdiyse, benim ona söyleyecek bir şeyim yok.
– 64. sırada bitirdik. Kırk yıldan sonra birinci sefer altın madalyasız dönüyoruz. Neden bu türlü bir başarısızlık oldu?
Olimpiyat bitti. Kapanış merasimi yapıldı. Sonraki gün bir sürü ülkede J-1440 yazılarını gördük.
– Manası nedir?
Bir dahaki olimpiyatın kalan gün sayısı. Ülkeler önemli çalışıyorlar. Bugün olimpiyat tartışılmaz halde sporun tepesi. Dünya şampiyonaları, kıta şampiyonaları bile olimpiyatlara hazırlık şampiyonalarına döndü. Bizde, plan, proje, strateji ve sabır yok. Bunların hepsi birbirine bağlı.
– Sabır nasıl olacak?
Doğru proje yapacaksınız. Bu projeye 4 yıl sadık kalacaksınız. Zira sportmen bu 4 yıl içinde inişler çıkışlar yaşayabilir. Fakat siz projeye sadık kalmadığınızda, devamlılığı sağlayamadığınızda başarılı olamazsınız. Yanlışsız bir proje ortaya koyup onu güzelce uygulayabilmek için tıpkı vakitte liyakat gerekiyor.
– Türk sporunda liyakattan kelam edebilir miyiz?
Hayır. Katiyen yok. Olimpiyatlardan vahim bir sonuçla ayrıldık. Bu olimpiyat sonucu, Türkiye’de sporu yöneten bireylerin liyakatsiz olduğunu gösterdi. Bizdeki sorun siyasetin büsbütün sporun içinde olması. Siyasi başla spor yönetilemez. Madalya alan ülkelere bakın, Fransa madalya sıralamasında beşinci. Önünde Japonya, Avustralya var. Bu ülkeler 20 yıl evvel ne yapıyorlarsa artık de birebirini yapıyorlar. Bireyler değişiyor ancak spor siyaseti devam ediyor. Bizdeki sorun siyaset sporu bir propaganda aracı olarak kullanıyor.
– Bu daima mi böyleydi?
Türkiye, siyasetin sporla bu kadar iç içe olmasını son 15-20 yıl içinde çok fazla hissetmeye başladı. Biz, VAR hakemi ithal ettik. Bu türlü bir şey olabilir mi? Liyakatsizlik nedeniyle insanların inancı kayboldu. Spor Bakanı’nın açıklamalarına bakıyorum, ondan öbür herkes kabahatli. Acayip bir delege sistemiyle ismi seçim olan lakin neredeyse atanan federasyon liderlerini ve federasyonları tenkit etmek çok trajikomik oldu. Büyükada büyüklüğünde bir ada bile altın madalya aldı, biz alamadık.
– 80 milyonluk bir ülkeyiz, bu türlü bir potansiyeli neden kıymetlendiremiyoruz?
Her ülke bir strateji çizmiş. Her ülkenin bir gaye sporu var. Onlara odaklanıyorlar. İyiki bayanlarımız var. Madalyaların altısını bayanlar kazandı. Strateji demek; potansiyelin olan branşlara ağırlaşmak demek. Bu yapılmadı.
– Devlet kurumları özellikle Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı neler yapmalı, olimpiyatlar için topyekün bir seferberlik nasıl organize edilir?
Olimpiyatları masaya yatırmak lazım. Lakin bu siyasi hamasetle olacak iş değil. İnsanları çağıracaksınız, Spor Bakanlığı ne yapacak, Milli Eğitim Bakanlığı ne yapacak, tümü konuşulacak. Tahliller üretilecek. Bir bilanço çıkartmalıyız. Ülke olarak spora ayırdığımız para, bölü madalya sayısı, bir madalyanın maliyetini ortaya çıkartır. Büyük ihtimalle bizim ayırdığımız paraya nazaran madalya sıralamasında birinci beşe gireriz. Öteki ülkeler sizin harcadığınız paranın yarısını harcayıp birebir madalyayı alıyor. Burada bir yanlışlık var.
– Güreş, halter üzere cet sporlarında dahi beklenen sonuç çıkmadı. Para harcamış olmak madalya getirir mi?
Spora ne karşılığında, ne kadar para harcadığımızı hesap etmiyoruz. Net bildiğimiz, Naim Süleymanoğlu’nun halterde getirdiği ivmeyi devam ettiremedik. Bugünden oturup Los Angeles Olimpiyatları’nın hazırlığına başlamamız lazım. Ben adım üzere biliyorum ki, olimpiyatlarda elenen yabancı atletler sonraki gün çalışmaya başlamışlardır. Türkiye yattı kalktı 2 ay Futbol Federasyonu başkanlığı seçimine odaklandı. Bütün bürokrasi onunla uğraştı. Bunlarla bizim yol almamız mümkün değil. Liyakat temelinde oturulacak, her spor kısmı için iktidarla birlikte dünya görüşü tıpkı olmayan insanların da katıldığı bir beyin fırtınası yapılacak. “Biz güreşte niçin başarısız olduk” sorgulanacak. Pencerenin içinden kendi odanıza bakarsanız yanlışları göremezsiniz. Bir de pencerenin dışında olanları, dışlanmış olan insanları bu işin içine katmak gerek.
– Kimler dışlandı?
Muhalif spor profesyonelleri dışlandı. İşte asıl burada liyakata giriyoruz. Liyakat sahibi olanlar muhalif oldukları için dışlandılar. Liyakat bilhassa bu hükümet devrinde birçok alanda kalmadı ancak spor daha da berbata gitti.
– Birinci onda gelir seviyesi yüksek ülkeler var. İktisadı güzel olmayan bir ülke sporda ne kadar başarılı olabilir?
Ekonomik sebepler olabilir. Lakin ABD dışındaki ülkelerde devlet çok kıymetli. Devletin spor siyaseti var. Başarılı ülkelerin spor şuuru eğitim sisteminde başlıyor. Onlarda devletin büyük bir kontrolü var. Spor siyasetini hükümetler belirlemez, devletler belirler. Başarılı ülkelerin hepsinde spor siyasetini hükümetler değil devlet belirliyor. Bizde tam aksisi, spor siyasetini hükümet belirliyor. Yok bu türlü bir sistem. Devlet spor siyasetini belirler, hükümetler değişir fakat spor siyaseti devam eder. Sporda muvaffakiyet için devletin bir spor siyasetinin olması lazım.
– Pekala toplumda spor kültürü ne kadar var?
Maalesef olduğunu pek söyleyemeyiz. En medyatik olan futbola bakalım; her maçtan sonra hakem hatalı olur mu? Klüpler kendilerine sıralamada rakip olacak kadroların maçlarına bile müdahil oluyor.
– Bir toplumun spor kültürü nasıl gelişir?
Tüm lise hayatında Beden Eğitimi dersi boş derstir. Öbür faaliyetler yapılır. Bu ders, müfredatta en azından haftada dört saat olmalı ve hakkıyla yapılmalı. Vücut eğitimi öğretmenlerini aktive etmeliyiz. Eğitim sisteminde her dersin bir kitabı var. Sporun da bir kitabı olmalı.
‘SPORDA ADAM KAYIRMA OLMAZ’
– Birçok genç yaptığı bir spor varsa dahi bırakıp imtihanlara hazırlanıyor. Bu türlü bir ortamda nasıl sportmen yetişir?
Üniversite dışında, lise bazında Spor Akademisi kurmalıyız. Fransa’nın muvaffakiyetinin altında yatan INSEP denilen bir okuldur. Bu okul, Fransa genelinde çocukları çok güzel tarıyor ve başarılı atletleri alıyor. Bizde taramada da sorun var. “Bu bilmem kimin yeğeni, yakını…” üzere kayırmalar oluyor. Fransa’da gruplar kurmuşlar, herkes farklı bölgeye gidiyor. Torpil, adam kayırma yok. Çocukları seçiyorlar. Bu çocuklar burslu okuyor.
– Hepsi profesyonel sportmen olabiliyor mu?
Olamayanlar eğitimine devam ediyor.
– Türkiye’deki gelecek derdi yüzünden mi spor aşikâr bir yaştan sonra hobinin ötesine geçemiyor?
Bir kuşakta “elit” olabilecek sportmen oranı yüzde 5’tir. Bu madeni bulup çıkarmamız gerek. Geri kalanların da o eğitimi aldıkları için spor kültürleri gelişecek. Spor kültürü olan çocuk anneyi babayı da eğitiyor.
‘EN BERBATI BASKETBOL’
– Evvelce “12 Dev Adam” vardı artık basketbolda olimpiyat vizesi dahi alamadık, neden?
Basketbolun durumu en berbatı. Biz dünya ikicisi olduk, Avrupa ikicisi olduk. Bugün basketbol ulusal grubumuz bırakın olimpiyata katılmayı elemelerine bile katılma hakkı kazanamadı. Freni patlamış yokuş aşağı giden bir kamyon üzere. A Milli’den sonra en değerli ekibimiz Ümit Ulusallar. Küme düştüler. İşin makus tarafı yönetenler şu anda basketbolun bu durumunun farkında değiller. Uygun olduğunu düşünüyorlar. Güya bizimle tıpkı yerde yaşamıyor gibiler. Düzgünleşme için hiçbir adım atılmıyor.
‘BAŞARISIZ OLURSANIZ OLİMPİYATI VERMEZLER’
– 2036’nın Türkiye’de yapılma ihtimal var mı?
İstanbul, Paris’e nazaran çok daha tarihi bir kent. Zira İstanbul’da onlarca medeniyetin mirasını bulabilirsiniz. Dolmabahçe Sarayı’nın yanında bir plaj voleybolu, Sultanahmet Meydanı’nda okçuluk karşılaşmaları yapılabilir. Haliç, Sen’den daha pak. Biz onların yaptığının daha fazlasını ve güzelini yapabiliriz. Türkiye’de yetişmiş eleman çok, herkes bir ucundan fiyat ve en hoşunu yaparız. Lakin olimpiyatı almak için sporda başarılı olmak çok değerli. Başarısız olursanız size vermezler ve biz 63. sırada tamamladık.
– Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın CHP lideri Özel, İstanbul Belediye Lideri İmamoğlu ve Ankara Belediye Başkanı Yavaş’ın orada bulunmalarına yönelik tenkidine yorumunuz nedir?
Ekrem Bey ve Mansur Bey atletlerini desteklemek için gitmiştir, yadırgamıyorum. Her iki lider da CHP’li olduğu için Özgür Bey’in de orada bulunmasını yadırgamadım. Muvaffakiyete o kadar açız ki voleybol ekibimiz ülke çapında büyük yankı uyandırdı. Onların maçını izlemiş olmak bence üzerinde durulacak bir husus değil.
– Sporda belediyelerin takviyesinin ehemmiyeti nedir?
Benim vaktimde Adana yüzmede çok kuvvetliydi, çok güzel yüzücüler çıkardı. 100 metre özgür tarzda Türkiye’nin birinci rekortmenlerinden Ayhan Karataş, Adanalı’dır. Adalar Su Sporları Kulübü, su topunda çok yeterliydi. İstanbul Yüzme İhtisas vardı. Bu kulüpleri yok ettik. Ankara’da Ankara Koleji vardı, basketbolcu fabrikasıydı. Biz hiç ders almıyoruz, bunlar daima kapandı. Belediyeler buralara tekrar kanalize olmalı.
– Pekala ferdi branşlarda büyük klüpler kâfi takviyesi gösteriyor mu?
Fenerbahçe’nin ferdi spora yaptığı yatırımın çok büyük yararını gördük. Keşke bundan sonraki devirde Beşiktaş ve Galatasaray da kişisel sporlarda Fenerbahçe’yi takip etseler. Zira ferdi sporlar bilhassa büyük kulüpler el attığı vakit başarılı oluyor.
‘KAYBEDERKEN KAZANABİLİRİZ’
– Mümkün bir hükümet değişikliğinde spor için umut vadeden bir gelişme yaşanabilir mi?
Eğer mantalitemizi değiştiremezsek bir yere varamayız. Altılı Masa vardı. 2 bin sayfalık bir program yaptılar. Spor 2 sayfa. Türkiye’de maalesef dünya görüşünü paylaştığım parti dahil hiçbir partinin spor programı olduğunu görmedim.
– Bu olimpiyattan nasıl bir ders çıkarmalıyız?
Bazen kazanırken çok şey kaybediliyor. Bazen kaybederken çok şey kazanılıyor. Kaybettiğimiz bu olimpiyattan gerçek dersleri çıkartmalıyız. Neden kaybettiğimizi objektif olarak tahlil edip bunu yarara çevirmeliyiz. Türkiye’de çok kıymetli spor adamları var. Herkesi kucaklayan bir tertip yapmalıyız. Buna evvel sporu yönetim eden bireylerin inanması lazım. Yalnız bizim inanmamız bir şey tabir etmez. Bir örnek vereyim; NBA kadrolarından bir adedinin halkla münasebetler ve medyasını bir Türk yönetiyor. Bu pahalı beşerler ülkelerinden dışlanıyor, öbür ülkelerin kadrolarında çalışıyor. O ve onun üzere daha birçok Türk, bila fiyat buraya gelip bu işi yapar.
ERMAN KUNTER KİMDİR?
1956’da İstanbul’da doğdu. Galatasaray Lisesi’nde eğitim gördü. 1988’de Fenerbahçe formasıyla 175-101 sonuçlanan Hilalspor maçında 153 sayı atarak rekor kırdı, birinci yarıda attığı 81 sayıyla bir devrede en fazla sayı üreten basketbolcu olarak tarihe geçti. 1987-1988 sezonunda Türkiye Ligi sayı hükümdarı oldu. 213 sefer ulusal oldu. Antrenörlük mesleğine Darüşşafaka ile başladı. 1997’de Türkiye Ulusal Basketbol Kadrosu’nun başına geçti. 1999 Avrupa Basketbol Şampiyonası’nda genç oyunculardan kurulu Ulusal Ekibi, çeyrek finale taşıdı. Beşiktaş, Galatasaray, Fransız Cholet Basket, Asvel, Le Mans’ın koçluğunu yaptı. Tunus Ulusal Grubu çalıştırdi. 2010’da Fransız L’Equipe gazetesi Kunter’i ligin gelmiş geçmiş en düzgün beş yabancı antrenöründen biri olarak gösterdi.