Ekonomi, hem ferdi hem de toplumsal olarak insan ömründe hayli belirleyici bir kavram. Enflasyon, kur artışı, resesyon, faiz artırımı, faiz indirimi, iç borçlanma, dış borçlanma ve bunlar üzere daha pek çok ekonomik kavram ve terim tam da bu nedenle gündelik hayatımızın birer kesimi haline gelmiş durumda. Bilhassa iktisadın epeyce kırılgan olduğu ve pek de âlâ gitmediği bugünlerde.
Para harcamıyormuş hissine kapıldınız mı?
Öte yandan iktisat ve ekonomik gelişmeler, gündelik ömrümüzün modülü olduğu halde, milyonlarca insan her ay sonunda emsal bir külfetle karşılaşıyor: Parasızlık! Pekala lakin neden? Neden iktisatla bu kadar içli dışlı olduğumuz halde her ayın sonunda parasız kalıyoruz? Tek neden, bütçemizi planlarken yaptığımız kusurlar mı? Uzmanlara nazaran karşılık hayır! Her ayın sonunda parasız kalmamızın sebebi, Cashless Effect (Nakitsizlik Etkisi) ismi verilen bir kavram olabilir! Gelin bu değişik kavrama yakından bakalım…
Cashless Effect ne demek?
Cashless Effect temelde, alışveriş esnasında yahut rastgele bir harcama yaparken nakit para yerine kredi kartı kullanmayı tercih etme eğilimimizi açıklayan bir kavram. Pek çok beşerde görülen bu eğilimin ardında ise hayli şaşırtan lakin ay sonunda parasız kalmaya sebep olan birtakım ruhsal süreçler var!
Fiziksel para kullanılmadığında harcanmamış mı oluyor?
Harcama yaparken nakit para yerine kredi kartı kullanmak pek çok insan için daha kolay! Zira milyonlarca insanın cüzdanı, nakit harcama yapmadığı vakit hafiflemiyor! Bu nedenle pek çok insan, harcama süreci sırasında fizikî para kullanmayarak, daha fazla harcamaya meyilli hale geliyor. Yani ay sonunu parasız geçiren insanların büyük kısmı, harcamalarını kredi kartıyla yaptığı vakit, harcamanın yahut para kaybetmenin ruhsal tesirleriyle karşılaşmıyor, tabi ay sonuna kadar!
Bu kavramla birinci tanışma 1979 yılı…
Cashless Effect kavramı, birinci kere 1979 yılında pazarlama ve iktisat teorisyeni Elizabeth Hirschman tarafından tanımlandı. Hirschman 1979 yılında bir mağaza zincirinin müşterileri üzerinden bir çalışma gerçekleştirdi. Buna nazaran müşteriler ortasında en fazla harcama yapanların, kredi kartıyla harcama yapanlar olduğu tespit edildi.
Kredi kartı, dertsiz harcatıyor
Bununla birlikte mağazanın kredi kartıyla alışveriş yapan müşterileri, alışverişte nakit kullananlara kıyasla eserin fiyatından çok, özellikleriyle ilgileniyorlardı. Bir öteki tabirle kredi kartı kullananlar, para harcamaya dair çok daha az korku duyuyor ve çok daha kolay bir formda para harcıyorlardı.
Ay sonunda parasızlık demek
Para harcama derdinin azalması ise ay sonunda mutlak bir biçimde parasız kalma durumunun ortaya çıkmasına neden oluyordu. Yani Hirschman’ın Cashless Effect olarak tanımladığı durum nedeniyle alışverişte kredi kartı kullanmak daha az ekonomik derde, daha çok harcamaya ve ay sonunda parasızlığa sebebiyet veriyordu!
Sebebi dijital çağ mı?
Bu durumun bu kadar sık ortaya çıkmasındaki temel sebeplerden birisi içerisinde yaşadığımız dijital çağın kendisi! Bugün, dünya ekonomisindeki paranın büyük bir kısmı, dijital ortamda yer değiştiriyor. Kazandığı parayı fizikî olarak hiç görmeyen milyonlarca insan var. Haliyle dünya genelindeki harcamaların büyük kısmı da dijital olarak gerçekleşiyor. Öte yandan Bitcoin ve gibisi kripto para ünitelerinin giderek yaygınlaşması, paranın ve bir manada iktisadın de giderek dijital hale gelmesine neden oluyor.
Bütçeniz yetmediyse…
Öte yandan Cashless Effect’in yaygınlığı, sırf dijitalleşme ile alakalı değil. Cashless Effect’in ortaya çıkmasında ruhsal süreçler de epey tesirli. Örneğin bir mağazada bütçeniz için uygun olmayan bir eserle karşılaştığınızı düşünün. Bütçeniz el vermediği için doğal olarak o eseri satın almanız pek mümkün değil. Fakat işin içerisine kredi kartları girdiği vakit, durum değişiyor!
Geri ödemeniz gerektiğini unutmayın!
Kredi kartı sayesinde fizikî bir para kaybına uğramayacağınız için eseri satın alma eğiliminiz önemli formda artıyor. Hatta pek çok insan kredi kartlarının büyüsü nedeniyle alışveriş esnasında hiç para harcamadığı sanrısına kapılıyor. Kredi kartlarının da bir limiti olduğunu ve harcanan paranın geri ödenmesi gerektiğini, en azından ay sonuna kadar unutuyor!
Cashless Effect yaygınlaşıyor
Son yıllarda iktisat ve ticaret alanında değerli değişiklikler yaşanıyor. Örneğin “taksitler” günümüzdeki alışveriş sisteminin en değerli ögelerinden biri haline gelmiş durumda. Buna bağlı olarak kredi kartı kullanan insanların sayısı da gün geçtikçe artıyor. Bu nedenle de Cashless Effect, her geçen gün daha fazla insanın ay sonunda parasız kalmasına neden oluyor.
İnternet alışverişleri çok etkiliyor
Öte yandan dijital alışverişin getirdiği konfor da Cashless Effect’in büyüyen bir sorun haline gelmesinde tesirli. Günümüz alışverişlerinin büyük kısmı internet üzerinden gerçekleştiriliyor. İnternet alışverişleri içinse birden fazla vakit bir kredi kartına gereksinim duyuluyor. Kredi kartlarının günümüz alışverişlerinin temel aracı haline gelmesi ise insanların hem harcama alışkanlıklarını değiştiriyor hem de daha fazla harcama yapmasına neden olarak Cashless Effect’i giderek büyüyen bir sorun haline getiriyor.
Nakitsiz alışveriş zorunluluğu
Uzmanlara nazaran Cashless Effect büsbütün bertaraf edilebilir bir sorun değil! Zira yaşadığımız periyot, pek çok açıdan “nakitsiz alışverişi” mecburî hale getiriyor. Öte yandan dijital alışverişin tüketiciye önemli bir konfor sağladığı da göz gerisi edilemeyecek bir durum. O halde, tüketiciler nakitsiz alışverişe ve buna bağlı olarak Cashless Effect’in tehlikeli yüzüyle müsabakaya yani her ayın sonunda parasız kalmaya mahkûm mu?
Nasıl kurtuluruz?
Elbette Cashless Effect’ten kurtulmak için yapılabilecek en yeterli şey kredi kartı kullanmamak. Fakat içerisinde bulunduğumuz dijital çağda kredi kartı kullanmayı büsbütün bırakmak, pek mümkün görünmüyor. Bu nedenle uzmanlar, Cashless Effect’in yıkıcı tesirlerinden korunmak için yapılabilecek en mantıklı şeyin, genel tasarruf önlemleri oluşturmak olduğunu söz ediyor.
Bütçe planı hazırlamalısınız
Örneğin tertipli olarak yahut büyük harcamalardan evvel bir bütçe planı hazırlamak üzere. Bunun dışında kredi kartı limitlerini kendi denetiminiz altına almanız da yararlı olabilir. Bunun için harcamalarınızı kredi kartınızın limitine nazaran değil de kendi belirlediğiniz limite nazaran şekillendirebilirsiniz. Bütün bunlar Cashless Effect’in acımasız yüzüyle karşılaşmanıza mahzur olmuyorsa, son deva olarak alışverişe çıkarken kredi kartlarınızı meskende bırakmayı deneyebilirsiniz.
Kaynak: listelist.com